Marjinal Faydanız Kaç?

Ekonomi terimi olan “Marjinal Fayda” kavramı profesyonel hayata, yani çalışan/şirket ilişkisine uyarlanabilir mi?

Elbette uyarlanabilir..

Ne demek istediğimi anlatabilmem için öncelikle aslında hepimizin bildiği ekonominin bu temel kavramını açıklayarak başlayayayım.

Basitçe marjinal fayda, bir mal veya hizmetin bir birim tüketim artışının sağladığı pozitif faydadır.  Ekonomideki temel prensiplerden biri olan “Azalan marjinal fayda prensibine” göre ise “bir tüketici bir malın tüketim miktarını artırırsa o mal miktarının marjinal faydası azalır. Yani tüketim miktarı arttıkça o mal tüketimiden marjinal fayda azalma gösterir”. Örnek grafikte U o maldan elde edilen fayda ya da tatmin, q ise tüketilen miktardır.

Bunu günlük hayatımızda sıklıkla görebiliriz. Çok susamışken içilen ilk bardak suyun verdiği hazla, 2 ve 3 bardak’da alınan haz farklıdır ve bildiğimiz üzere azalarak devam eder. Yeni bir araba aldığınızda q parametresini ay olarak alırsak ilk aylarda aldığınız heyecan giderek azalır ve sonunda ne kadar lüks ve güzel bir araba olursa olsun size sağladığı fayda ya da tatmin sıfırlanır.

Peki bu teoriyi profesyonel hayata nasıl uyarlayabiliriz?

Bunu çalışan ve şirket düzleminde ele alacağım.

Her şirket/işveren, biz profesyonelleri kendilerine bir katkısı olsun diye işe alır. Diğer bir değişle göreviniz ne olursa olsun çalıştığınız yere az veya çok bir faydanız vardır. Zaten faydanız yok ise emin olun orada çok fazla duramazsınız. Ama şirkete yaptığınız fayda ile marjinal fayda arasında bariz bir fark vardır. O da marjinal faydanızın kendinizi geliştirmeyip aynı bilgi seviyesinde kaldığınız sürece veya aynı işi yapmaya devam ettikçe yıldan yıla azalacağı gerçeğidir.

2.ci grafikte U’yu, bireysel olarak çalışanın şirkete sağladığı fayda, q’yu ise yıl olarak varsayalım. Yine şirkete birisi tecrübeli, diğer ise yeni mezun 2 çalışan alındığını varsayalım. Eğer bu iki kişi yıllar boyunca kendi yaptıkları işin haricinde yeni yeteneklerle kendilerini donatmayıp, şirkette yeni görevler almadığı sürece istisnasız her iki çalışan için yukarıdaki grafik ortaya çıkacaktır. Siyah olan tecrübeli çalışanın, mavi olan ise yeni mezun çalışanın aynı alanda sabit bir görevde çalıştıkları durumdaki şirkete yaptıkları marjinal faydaları göstermektedir.

Tecrübeli çalışan yeni mezun birine göre çok önceden şirkete fayda sağlamaya başlayacak ve bu zaman içersinde şirketi tanıması ile artacak ancak bu fayda gerek şirkete uyum sağlaması, gerekse işin monotonluğu sebebi ile gittikçe azalarak sıfırlanacaktır. Yeni mezun çalışanın faydası ise ilk yıllara göre nisbeten daha düşük olacak, o da belli bir tecrübe ve işi öğrenme sonrasında faydasını artıracak, ancak monotonluk sürdükçe onun da marjınal faydası sıfırlanacaktır.

Buradan şirketlere ve çalışanlara şu sonuçlar çıkmaktadır.

• Çalışanlar, mutlaka farklı alanlarda kendilerini geliştirmeli, gündemi takip ederek yaptıkları işi çeşitlendirmelidir.
• Çalışanlar, farklı alan ve projelerde yer alarak kendi “konfor alanlarını” zorlamalıdırlar.
• Şirketler, mutlaka çalışanlarını makul rotasyonlarla motive etmelidir.

Şimdilik bu kadar, sağlıcakla kalın…